Το ΥΠΕΝ ανακοίνωσε τα μέτρα για ΕΛΑΠΕ, διαγωνισμούς και συνολική ρύθμιση της αγοράς – Μονοετής έκτακτη εισφορά για ΑΠΕ και Χρέωση για Προμηθευτές – Μεγάλες αλλαγές για 500άρια φ/β και Ενεργειακές Κοινότητες.
Την εφαρμογή δέσμης μέτρων μακράς πνοής για ενίσχυση του ρόλου των ΑΠΕ στην «πράσινη» μετάβαση που συνδυάζονται με διαρθρωτικά μέτρα για τη σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς προς όφελος της οικονομίας δρομολογεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του, σύμφωνα με την οποία: Επιδιώκει αφενός να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της οικονομικής στήριξης του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) για τα επόμενα χρόνια (επιπτώσεις του κορωνοϊού αλλά και ευρύτερη οικονομική βιωσιμότητα του λογαριασμού). Και αφετέρου να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς ΑΠΕ με πιο ανταγωνιστικούς όρους στο νέο περιβάλλον που δημιουργεί η οργάνωση της χονδρεμπορικής αγοράς ενέργειας μέσω της εφαρμογής του Target Model από την 1η Νοεμβρίου.
Τα μέτρα προέκυψαν μετά από εκτεταμένη διαβούλευση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και λαμβάνουν υπόψη σχετικές μελέτες.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε σχετικά: «Η παρέμβαση που έχουμε επεξεργαστεί για την αγορά των ΑΠΕ συμβάλλει στην επίτευξη δυο στόχων: Πρώτον, αντιμετωπίζει για το ορατό μέλλον τις αυξημένες ανάγκες του Ειδικού Λογαριασμού των ΑΠΕ με έναν συνδυασμό μέτρων, τα οποία επιχειρείται να κατανεμηθούν λελογισμένα και χωρίς υπέρμετρες επιβαρύνσεις. Και δεύτερον, θέτει τις βάσ
εις για τη σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς των ΑΠΕ, ώστε μετά τα μεταβατικά μέτρα που σήμερα ανακοινώνονται, η αγορά των ΑΠΕ να ενταχθεί τελικά πλήρως στο Target Model και να συμβάλλει περισσότερο στη μείωση του κόστους της ενέργειας».
Τα μέτρα που ανακοινώνονται σήμερα είναι δυο κατηγοριών: Πρώτον, μέτρα χρηματοοικονομικού χαρακτήρα και δεύτερον, διαρθρωτικά μέτρα για την σταθεροποίηση της αγοράς ΑΠΕ σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα και τη λειτουργία της με πιο ανταγωνιστικούς όρους.
Α. ΜΕΤΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
Αύξηση των εισροών στον ΕΛΑΠΕ μέσω της αύξησης του ποσοστού πώλησης δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων στο 78% (από 65% που είναι σήμερα) που θα ενισχύσει τον Ειδικό Λογαριασμό κατά 65 εκατ. ευρώ ήδη από το 2020 και θα συνεχίσει να τον ενισχύει κατά το ίδιο ποσό τα επόμενα χρόνια.
Ενίσχυση του Ειδικού Λογαριασμού κατά 25 εκατ. Ευρώ περίπου για το 2020 και κατά αντίστοιχο ποσό για το 2021, μέσω των εκτιμώμενων εσόδων από το Ειδικό Τέλος Έκδοσης Βεβαίωσης Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ που ήδη καταβάλλεται στη ΡΑΕ υπέρ του ΕΛΑΠΕ.
Εφάπαξ έκτακτη εισφορά μόνο για το 2020 -για την αντιμετώπιση των παρενεργειών της πανδημίας του κορωνοϊού- για έργα ΑΠΕ που βρίσκονται σε καθεστώς Feed-in Tariff και έχουν τεθεί σε λειτουργία πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2015. Η εισφορά θα ισούται με το 6% του κύκλου εργασιών τους για το έτος 2020. Η εκτιμώμενη ενίσχυση των εσόδων του ΕΛΑΠΕ από το μέτρο αυτό είναι της τάξης των 110 εκατ. ευρώ.
Θέσπιση εφάπαξ έκτακτου τέλους χρέωσης προμηθευτών ίσο με 2 ευρώ/Mεγαβατώρα για το έτος 2021, ως συμμετοχή και των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας στην εξισορρόπηση του ΕΛΑΠΕ. Από το μέτρο αυτό υπολογίζεται ότι ο ΕΛΑΠΕ θα ενισχυθεί κατά 110 εκατ. ευρώ το επόμενο έτος. Επισημαίνεται ότι η επιβάρυνση και των παραγωγών ΑΠΕ και των προμηθευτών είναι εφάπαξ, ισόποση και έχει επίπτωση μόνο για ένα έτος.
Επιβολή πράσινου τέλους στην κατανάλωση πετρελαίου κίνησης (diesel) ίσου με 0,03 ευρώ/λίτρο για την ενίσχυση πράσινων δράσεων που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών ρύπων (στήριξη ανάπτυξης έργων ΑΠΕ, ανάπτυξη ηλεκτροκίνησης, ενεργειακή εξοικονόμηση κλπ.). Το μέτρο αυτό που είναι μια μορφή “Ειδικού φόρου άνθρακα» (Special Carbon Tax) ήδη εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες της ΕΕ και υπολογίζεται ότι θα ενισχύει μόνιμα τις πράσινες δράσεις κατά 100 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Με Υπουργική Απόφαση το ποσό θα κατανέμεται ετησίως ανάλογα με τις ανάγκες.
Υιοθέτηση μηχανισμού ισόποσης αυξομείωσης μεταξύ Χρέωσης Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ) και Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ) που θα επιτευχθεί μέσω της σταδιακής διασύνδεσης των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών με την ηπειρωτική χώρα, χωρίς καμία επιβάρυνση των καταναλωτών. Ήδη από το 2021, με την έναρξη λειτουργίας της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου, θα υπάρχει η δυνατότητα ενίσχυσης των εσόδων του ΕΛΑΠΕ κατά 50 εκατ. ευρώ κατ’έτος. Υπολογίζεται δε ότι από το έτος 2024, μετά της έναρξη λειτουργίας και της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής και εφεξής ο ΕΛΑΠΕ θα μπορεί να ενισχύεται με έσοδα της τάξης των 200 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Ενίσχυση του ΕΛΑΠΕ κατά 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, υπό την προϋπόθεση να ικανοποιηθεί το σχετικό αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης. Το ποσό αυτό θα συντελέσει στην στήριξη του Ειδικού Λογαριασμού έως ότου ολοκληρωθούν και εφαρμοστούν στην αγορά οι δομικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί το ΥΠΕΝ.
Επιπροσθέτως, ο ΕΛΑΠΕ ενισχύεται κατά ποσό της τάξης των 180 εκατ. ευρώ από την εκκαθάριση των χρεώσεων ΕΤΜΕΑΡ -με αναδρομική ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2019- για συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών, μέσης και υψηλής τάσης, στη βάση σχετικών κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ. Το μέτρο προβλεπόταν από προηγούμενη υπουργική απόφαση (του Σεπτεμβρίου του 2019) της οποίας η εφαρμογή αποδίδει τα συγκεκριμένα αποτελέσματα. Επισημαίνεται ότι από την αναπροσαρμογή αυτή με τροποποίηση της Υπουργικής Απόφασης θα εξαιρεθούν τα ξενοδοχεία, καθώς ο εν λόγω κλάδος έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία του κορωνοϊού.
Υπενθυμίζεται ότι η χρέωση Μεσοσταθμικού Μεταβλητού Κόστους Θερμικών Συμβατικών Μονάδων (ΜΜΚΘΣΣ) με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία θα καταργηθεί από την 1.1.2021.
Ο συνδυασμός των παρεμβάσεων αυτών θα δημιουργήσει ένα σημαντικό «μαξιλάρι» ρευστότητας και θα έχει ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της ισορροπίας των χρηματοροών του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ για τα επόμενα χρόνια.
Β. ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Τα μέτρα που προαναφέρθηκαν πλαισιώνονται και ενισχύονται από διαρθρωτικές παρεμβάσεις για την σταδιακή απελευθέρωση και την ορθολογικότερη λειτουργία της αγοράς ΑΠΕ. Πιο συγκεκριμένα:
Επέκταση των διαγωνιστικών διαδικασιών για έργα ΑΠΕ το αργότερο έως το 2024, με διενέργεια έξι κοινών διαγωνισμών για αιολικά και φωτοβολταϊκά, με ποσόστωση ανά τεχνολογία και δημοπρατούμενη ισχύ 350 MW σε καθέναν από αυτούς (2,1GW συνολικά). Το νέο σχήμα θα ενσωματώνει και βελτιώσεις στην αρχιτεκτονική του σε σχέση με το υφιστάμενο (που λήγει στο τέλος του έτους), με γνώμονα την αύξηση του ανταγωνισμού μέσω της πιο ενεργής συμμετοχής στο Target Model και τη μείωση των τιμών προς όφελος των καταναλωτών, εξασφαλίζοντας όμως ένας σαφές πλαίσιο και για τους παραγωγούς ΑΠΕ. Σημειώνεται ότι τον Δεκέμβριο θα προκηρυχθεί ο τελευταίος, κοινός διαγωνισμός υπό το ισχύον καθεστώς, μέσω του οποίου θα δημοπρατηθεί ισχύς 350 MW στις αρχές του 2021.
Από 1η Ιανουαρίου 2021, όλες οι νέες αιτήσεις για «μικρά» φωτοβολταϊκά ισχύος κάτω των 500 kW (συμπεριλαμβανομένων των αιτήσεων που δεν θα έχουν πληρότητα ως την 1η Ιανουαρίου του 2021) θα υποχρεούνται να συμμετάσχουν σε ανταγωνιστική διαδικασία για να «κλειδώσουν» τιμή. Προς τον σκοπό αυτό, στο νέο σχήμα των διαγωνιστικών διαδικασιών για την περίοδο 2021-2024, πέραν των 6 διαγωνισμών για τα μεγάλα έργα, προβλέπεται η δυνατότητα διεξαγωγής ειδικών διαγωνισμών με προκαθορισμένη διαθέσιμη ισχύ, μόνο για τη συγκεκριμένη κατηγορία έργων. Οι διαγωνισμοί για τα μικρά φωτοβολταϊκά θα γίνονται σε μια ειδική, απλοποιημένη και φιλική στο χρήστη πλατφόρμα που θα διασφαλίζει την ευχερή πρόσβαση και χρήση από όλους. Ειδικό καθεστώς για την κατηγορία αυτή θα προβλέπεται για τους κατοίκους των λιγνιτικών περιοχών.
Από την 1η Ιανουαρίου του 2021 το όριο ισχύος των 18 MW για τη λήψη λειτουργικής ενίσχυσης εκτός ανταγωνιστικής διαδικασίας, καταλαμβάνει αποκλειστικά τα έργα των Ενεργειακών Κοινοτήτων στις οποίες συμμετέχουν Ο.Τ.Α. Α’ και Β΄ βαθμού ή περισσότερα από 60 μέλη (εκ των οποίων τουλάχιστον τα 50 είναι φυσικά πρόσωπα). Οι Ενεργειακές Κοινότητες που δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω κατηγορίες και υποβάλλουν αιτήσεις για φωτοβολταϊκά κάτω του 1 MW, από την 1η Ιανουαρίου 2021 και έπειτα, θα υποχρεώνονται να συμμετάσχουν σε ανταγωνιστική διαδικασία για να «κλειδώσουν» τιμή και να συνάψουν Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης με το ΔΑΠΕΕΠ.
Οι εκκρεμείς αιτήσεις από ιδιώτες για φωτοβολταϊκά ισχύος κάτω των 500 kW που έχουν καταστεί πλήρεις ως το τέλος του έτους και περιμένουν όρους σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ, λαμβάνουν προθεσμία υπογραφής σύμβασης με το ΔΑΠΕΕΠ έως την 31η Δεκεμβρίου 2021 για να «κλειδώσουν» τιμή εκτός διαγωνισμών. Μετά την 1η Ιανουαρίου 2022, τα έργα που δεν θα έχουν υπογράψει σύμβαση με το ΔΑΠΕΕΠ θα λαμβάνουν τιμή μέσω διαγωνισμού. Για τις αντίστοιχες αιτήσεις από Ενεργειακές Κοινότητες που δεν εμπίπτουν στις δυο ειδικές κατηγορίες της προηγούμενης παραγράφου (συμμετοχή Ο.Τ.Α. ή άνω των 60 μελών), η ανωτέρω προθεσμία υπογραφής σύμβασης με τον ΔΑΠΕΕΠ τίθεται έως την 30η Ιουνίου 2021.
Όσον αφορά τις επενδύσεις ΑΠΕ που αιτούνται την υπαγωγή τους στο καθεστώς των Στρατηγικών Επενδύσεων, στο εξής στο πλαίσιο αυτό θα προτεραιοποιούνται επενδυτικές προτάσεις για καινοτόμα έργα ΑΠΕ με ελάχιστο προϋπολογισμό τα 100 εκατ. ευρώ που αφορούν σε συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων, παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου κ.α. Έργα συμβατικών τεχνολογιών ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά και αιολικά) θα θεωρούνται επιλέξιμα μόνο εφόσον, πέραν του προαναφερθέντος ορίου προϋπολογισμού, θα συνδέονται με κοινό σημείο σύνδεσης στο Σύστημα, αλλά θα εξαιρείται η προτεραιότητα που λαμβάνουν στη δέσμευση ηλεκτρικού χώρου μέσα από το Κίνητρο Ταχείας Αδειοδότησης του άρθρου 13 του νόμου για τις Στρατηγικές Επενδύσεις. Για τα έργα συμβατικών τεχνολογιών ΑΠΕ που βρίσκονται ήδη υπό αξιολόγηση από το Enterprise Greece (έχοντας καταβάλει το αντίτιμο για την ένταξη στη διαδικασία fast-track), αλλά δεν έχουν ακόμη χαρακτηριστεί ως Στρατηγικές Επενδύσεις από την αρμόδια Διυπουργική Επιτροπή, εάν υπαχθούν σε καθεστώς fast track, απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που απορρέουν από την ένταξη τους στο πρόγραμμα αυτό, πλην της προτεραιότητας για δέσμευση ηλεκτρικού χώρου στα δίκτυα.
Κεντρική στόχευση όλων αυτών των ρυθμίσεων είναι να αυξηθεί η διείσδυση των ΑΠΕ στη χώρα ελεγχόμενα και λελογισμένα ενώ παράλληλα να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ευρύτερη δυνατή χρήση του πιο πετυχημένου και αποτελεσματικού εργαλείου διεθνώς, του Μοντέλου Στόχου της ΕΕ (Target Model). Με αυτές τις πρωτοβουλίες, εδραιώνεται ένα πλαίσιο για ορθολογικότερη λειτουργίας του κλάδου με πιο ανταγωνιστικούς όρους, προς όφελος των καταναλωτών και της ελληνικής οικονομίας ευρύτερα
Τέλος, στη γραμμή της εκκίνησης μπαίνει και το νέο χωροταξικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ, με την υπογραφή της σύμβασης για την εκπόνηση της μελέτης «Αξιολόγηση και Αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΧΠ ΑΠΕ)». Η μελέτη προβλέπεται να ολοκληρωθεί από τον ανάδοχο 18 μήνες από την υπογραφή της (30 Οκτωβρίου 2020). Η αναθεώρηση του Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ είναι επιβεβλημένη, καθώς τα δεδομένα και οι παραδοχές στα οποία βασίστηκε το υφιστάμενο πλαίσιο (που χρονολογείται από το 2009), έχουν μεταβληθεί λόγω της εισαγωγής νέων τεχνολογιών, αλλά και της επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής. Ως αποτέλεσμα, το ισχύον πλαίσιο έχει καταστεί παρωχημένο, θέτοντας εμπόδια στη βιώσιμη ανάπτυξη των ΑΠΕ και αφήνοντας κενά στην προστασία του περιβάλλοντος ειδικά σε περιοχές της χώρας μας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως τα μικρά νησιά και άλλες περιοχές με ευαίσθητα τοπία.
Το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο θα λαμβάνει υπόψη αφενός τις νέες τεχνολογίες και τις νέες μορφές ΑΠΕ, αφετέρου δε τις περιοχές με ιδιαιτερότητες. Στόχος είναι η επικαιροποίηση των στρατηγικών κατευθύνσεων χωροθέτησης έργων ΑΠΕ ανά́ είδος δραστηριότητας και κατηγορία χώρου, μέσα από́ τον καθορισμό νέων κανόνων και κριτηρίων για τη χωρική οργάνωση των εν λόγω δραστηριοτήτων καθώς και μέσα από την προώθηση νέων ή μη επαρκώς αξιοποιημένων έως σήμερα μορφών ΑΠΕ.
Υπενθυμίζεται ότι όλα αυτά τα μέτρα έρχονται σε συνέχεια του πρόσφατου νόμου 4685/2020, ο οποίος απλοποιεί σημαντικά το πλαίσιο αδειοδότησης των ΑΠΕ (Βεβαίωση Παραγωγού). Συνδυάζονται δε και με άλλες παρεμβάσεις που σχεδιάζει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα το ΥΠΕΝ (απλούστευση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας, θαλάσσια πάρκα ΑΠΕ, εισαγωγή ρυθμίσεων για αγορά υδρογόνου).
